هلالی بحرانی 19 سال پس از رکورد جهانی

مروری بر وضعیت رویت پذیری هلال پیش رو

وضعیت رویت پذیری هلال صبحگاهی محرم 1443
در بامداد دوشنبه 15 شهریور 1400 مطابق با 28 محرم 1443 برابر با 6 سپتامبر 2021 هلال ماه صبحگاهی محرم در تمام پهنه ایران با چشم غیر مسلح قابل رویت می باشد.

وضعیت رویت پذیری هلال ماه صفر 1443 هجری قمری
هلال ماه صفر در تمام پهنه ایران فقط با ابزار اپتیکی نسبتا قوی برای مناطق شرقی و در مناطق مرکزی و غربی کشور با ابزار متوسط در شرایط مناسب رصدی قابل رویت می‌باشد. داشتن ابزار مناسب – ارتفاع مناسب از سطح دریا – افق عاری از گرد و غبار ( یک تا یک و نیم درجه غبار قابل قبول است ) و همچنین ابزار و تجربه بالای رصدگر احتمال رویت را مناسب ترخواهد کرد. در نقشه پیوست در مناطق سبز رنگ هلال با چشم غیر مسلح ، در مناطق زرد رنگ با ابزار اپتیکی قابل رویت و در مناطق قرمزرنگ هلال ماه قابل رویت نخواهد بود .

19 سال پیش…

در اولین روز دی ماه سال 1374 مطلع شدیم هلال ماهی با سن 11.04 در زمان غروب خورشید در منطقه ابراهیم اباد در ارتفاعات طالقان میتواند محکی باشد برای رویت چنین هلالهای با سن بسیار کم ، لذا به اتفاق اقایان موحد نژاد – گیاهی یزدی و لبانی به ان منطقه رفتیم هوا و افق بسیار تمیز و شرایط رصدی ایده عالی را پیش رو داشتیم ، منتها هوا بسیار سرد بود و نداشتن ابزار قوی باعث شد در ان شرایط ایده آل نتوانیم هلال ماه را رویت کنیم اگرچه اطمینان داشتیم رصد ان هلال نیاز به ابزار قوی دارد اما نداشتن ابزار قوی در ان سالها مانع از ان نشد تا شانس بسیار کم خود را امتحان نکنیم.

29 روز بعد در تاریخ 20 ژانویه 1996 اقای جیمز استم از رصدگران کارازموده و فعال توانست هلال ماه رمضان 1416 را با سن 12 ساعت و 7 دقیقه با تلسکوپ سلسترون 8 اینچ رویت کرده و جوان ترین هلال ماه در جهان را به نام خود ثبت نماید.

همین رصد باعث شد تا امیدوار باشیم در اینده با ابزار قوی بتوان چنین هلالهایی را رویت کرد.

سالها گذشت تا در تاریخ 28 امرداد 1380 هلال ماهی با سن کم در مناطق شرقی کشور قابل رویت باشد ، اقایان موحد نژاد – گیاهی یزدی- حسن زاده و نیری عازم کرمان شدند و اقای موحد نژاد موفق شد هلال ماه را با دوربین دوچشمی 40 در 150 در منطقه باغ اور کرمان رویت نماید سن هلال در لحظه رویت 12 ساعت و 15 دقیقه بود.

13 ماه بعد مجددا هلالی باز در مناطق شرقی کشور خودنمایی کرد منتها با سنی کمتر از 12 ساعت ، شش روز قبل از تاریخ 7 سپتامبر 2002 من عازم کرمان شدم و به اتفاق اقای حسن زاده که دو روز بعد به کرمان امدند 7 منطقه را برای غروب روز 16 شهریور 1381 مکان یابی کردیم اقایان دکتر فاطمی – دوست محمدی – امیرزاده و معین از کرمان- اقاین کریمی و فروغی از اصفهان دو دوربین بزرگ دوچشمی صا ایران را به همراه داشتند روز قبل از رصد به کرمان امدند استاد صیاد هم طبق روال همیشه سرپرستی این گروه را به عهده داشته و در معیت ایشان اماده رصد این هلال رکورد شکن شدیم ، اقای صفاریانپور وزنده یاد اقای مقدم نیز برای ثبت و فیلمبرداری از این واقعه مهم نجومی وارد کرمان شدند و یک گروه منسجم و قوی را تشکیل دادیم.

اداره هواشناسی استان کرمان وضعیت هوای کل استان را ساعت به ساعت اعلام و استانداری کرمان نیز در حد توان خود کمک لجستیکی خود را در اختیار گروه قرار داد.

صبح روز 16 شهریور اداره هواشناسی اعلام کرد توده ای ابر از سمت غرب کشور به سمت شرق کشور در حرکت است و این توده اکثر نقاط کرمان از جمله ان 7 منطقه را قطعا تحت شعاع قرار خواهد داد، یک رصدگر هرگز نباید تسلیم شود بخصوص سختی های ان چند روز از جمله ترکیدن لاستیک و احتمال واژگونی اتومبیل – مکان یابی در ان هوای گرم در کل استان و ….. باعث نشد تا تمرکزم را از دست بدهم ، بعد از یکربع فکر در تنهایی یاد شهرستان زرند افتادم وبه اتفاق سیاوش صفاریانپور به سمت زرند رفته و با سرپرست هواشناسی زرند به شور و مشورت پرداخته و در نهایت به سمت شمال زرند منطقه رشک بالا رفته و در بیابان اطراف منطقه مناسبی را برای رصد انتخاب و به زرند برگشتیم بعد از صرف ناهار گروه به منطقه مورد نظر اعزام و تا قبل غروب خورشید ابزارها اماده شدند تا اغاز رصد.

افق ما تشکیل شده بود از یکی دو درجه ابر سیاه و به همین مقدار غبار تیره که صد درصد رویت هلال ماه را غیر ممکن میساخت در ان زمان بیش از یک ساعت به غروب خورشید زمان مانده بود که به یک ان دیدم نسیمی اغاز شد و برگه ای که روی زمین بود به هوا برخواست ، تجربه رصدی به من اموخته وزش باد یا وضعیت ابر و غبار را بدتر کرده و یا بهبود میبخشد. ، افق به ارامی به سمت مثبت سوق پیدا کرد و برق خوشحالی در چشمان دوستانم نیزبه وضوح دیده میشد.

سمت و ارتفاع دوچشمی 40 در 150 را به میلیم تنظیم کرده و منتظر غروب خورشید شدم ، 18 دقیقه از غروب خورشید گذشته بود که احساس کردم هلال بسیار ضعیف و نازک را دیدم سه الی چهار بار چشمانم را باز و بسته کردم اما نتوانستم هلال را ببینم احساس کردم توهم رویت داشتم حدود دو دقیقه بعد هلال را مجددا دیدم و باز چند بار چشمانم را باز و بسته کردم بله هلال بود با یک نقطه درست در وسط کمان و البته کاملا عبور غبار نازک از روی هلال مشخص بود حدود یک دقیقه هلال رو دردیدم، متاسفانه دوست عزیزم اقای حسن زاده از پشت دوربین من نتوانستند هلال را ببینند شاید به دلیل تعجیل و کمبود وقت یا افزایش غبار و یا عدم فکوس دوربین.

بیش از دوسال طول کشید با ارسال مدارک، فیلم ، عکس و رزومه خودم و بیش از دهها نامه نگاری پرفسور سینات را متقاعد کنم هلال ماه دیده شد و درفوریه سال 2004 در نشریه اسکای اند تلسکوپ به عنوان رکورد جوانترین هلال ماه در جهان ثبت گردید و تا به امروز که 19 سال از ان تاریخ میگذرد همچنان این رکورد به نام اینجانب ثبت است ومن نیز انرا تقدیم به ملت و رصدگران عزیز ایرانی نموده و امیدوارم رصدگران هلال ماه در ایران بتوانند بزودی انرا شکسته و افتخاری دیگر برای رصدگران هلال ماه در جهان بیافرینند.

امسال در 7 سپتامبر برابر با 16 شهریور درست 19 سال از انروز پر هیجان میگذرد و مجددا طبق چرخه متونیک در 7 سپتامبر برابر با 16 شهریور یک هلال نسبتا بحرانی خواهیم داشت که در بالا توضیح دادم اما این هلال متاسفانه یک رکورد نیست.

چرخه متونیک: این چرخه توسط متون اتنی منجم یونانی مطرح شد بدین صورت که یک سال شمسی برابر با 12 ماه قمری نیست لذا با محاسبه مشخص میشود هر 19 سال دقیقا 235 ماه قمری با دو ساعت اختلاف خواهد بود همین حدود دو ساعت اختلاف نمیگذارد هلال 19 سال پیش با هلال 19 سال بعد دقیقا پارامترهای مثل هم داشته باشند از این رو در چرخه متونیک اندکی هلال ها با هم اختلاف پارامتر دارند گاهی اختلاف جزیی و گاهی کمی بیشتر، از این چرخه در خسوف – ماه بدر و هر دو تربیع میتوان استفاده کرد دقیقا 19هر سال تکرار خواهد شد.