علی ابراهیمی سراجی (مسئول رصدخانة ماهانی و عضو گروه پایش رویت هلال)
aliebrahimi.crescent@gmail.com
برای رویت یک هلال جذاب دیگر آماده شوید. در پاییز سال 1403 با هلال مشابهی مواجه شدیم که برای دیدن آن نیاز به ابزار رصدی بود. اگرچه با چشم غیرمسلح نیز رویت میشد. از اتفاق هلال جمادی الثانیه 1447 شرایط جذابی برای دیدن با چشم مسلح دارد و ممکن است با چشم غیرمسلح نیز دیده شود و آزمون مناسبی برای خطوط رویت پذیری هلال است.
شرایط رویت پذیری هلال جمادی الثانیه 1447
برای بررسی رویت پذیری هلال جمادی الثانیه 1447 در پهنة ایران ابتدا لحظة مقارنة ماه و خورشید را مورد بررسی قرار میدهیم که مقارن ساعت 10:17:10 پنجشنبه 29 آبان 1404 است. با توجه به این که در تقویم رسمی ایران 29 امین روز از ماه جمادیالاولی است، بنابراین هلال ماه زمان بسیار کمی در حد 6 تا 7 ساعت از مقارنه فاصله گرفته است. شرایط مداری ماه نیز به شکلیست که ماه حتی زودتر از خورشید غروب می کند. بدیهی است که این هلال زیر حد جوانترین هلال رویت شده با چشم مسلح در جهان است و به راحتی میتوان متوجه شد هلال در شامگاه 29 آبان قابل رویت نیست. ولی با گذشت 24 ساعت باز هم ماه آن قدر از افق فاصله نگرفته که به راحتی قابل رویت باشد. قرارگیری ماه در اوج مداری (406 هزار کیلومتر) و عرض دایرةالبروجی نامناسب ( منفی 5 درجه) نشان میدهد با هلال چالشی روبرو خواهیم بود. در واقع نامناسبترین شرایط برای رویت هلال فراهم است و دیدن چنین هلالهایی نیاز به تجارب رصدی گذشته دارد. البته شرایط بسیار مساعد جوی نیز در دیدن آن موثر خواهد بود. زیر هلال ماه از لحاظ قوس و ضخامت از حالت حضیض مداری کوچکتر و نورانیت کمتری دارد.
برای بررسی وضعیت رویت پذیری هلال جمادی الثانیه 1447 ابتدا لازم است تا مشخصه های ماه را در نقاط مختلف جغرافیایی و در پهنة ایران مورد بررسی قرار دهیم. در نهایت نقاط شاخصهای کمینه و بیشنه مشخصه های مهم هلال ماه استخراج میشود و به رصدگران کمک میکند تا علاوه بر کسب اطلاعات از شرایط هلال ماه بر اساس این شاخصها بهترین رصدگاهها را برای رویت هلال مشخص نمایند. در نهایت بر اساس این شاخصها میتوانیم وضعیت رصدی و ابزار مورد نیاز برای رویت هلال در پهنة ایران را مورد بررسی بهتری قرار دهیم. جدول زیر وضعیت رویتپذیری هلال شامگاهی جمادی الثانیه 1447 را در پهنة ایران نشان میدهد.
بر این اساس برای اطلاع از این که مشخصه های هلال ماه چگونه افزایش و کاهش پیدا می کند نقشه زیر می تواند کمک بسیاری در این زمینه به شما نماید. ضمن این که خط رویت پذیری هلال معیار قاضی میرسعید بر روی نقشه مشخص شده است. هلال در شمال شرق و غرب ایران احتمال رویت با چشم مسلح و در جنوب شرقی ایران احتمال رویت با چشم غیرمسلح وجود دارد.
هلال ماه در پهنة دنیا
هلال جمادی الثانیه 1447 در شامگاه 29 آبان 1404 فقط در بخشهایی از آمریکای جنوبی با چشم مسلح قابل رویت است.
در شامگاه 30 آبان هلال ماه به علت وضعیت مناسب دایرهالبروج در نیمکره جنوبی شرایط بهتری برای رویت دارد. ولی در نیمکره شمالی هلال ماه در بخشهایی از آسیای میانه، جنوب اروپا، شمال آفریقاو آمریکای شمالی با چشم مسلح قابل رویت است. اگر چه به علت فاصلة جدایی زاویه ای مناسب هلال ماه می توان در بخشهایی از آسیا، اروپا و آمریکای شمالی هلال ماه را در روز نیز مشاهده کرد.
وضعیت رصدی هلال ماه
بهترین شاخص برای دیدن هلال جمادی الثانیه 1446 خورشید است. اگر کمی زودتر از غروب خورشید به رصدگاه برسید با استفاده از آن محل هلال را می توانید مشخص کنید. البته سیاره مریخ و ستاره قلب العقرب در نزدیکی هلال هستند ولی اگر شرایط جوی مناسب باشد ممکن است این اجرام هم دیده شوند.
در نهایت وضعیت رخگرد هلال جمادی الثانیه 1447 مورد بررسی قرار میگیرد تا شرایط عوارض لبه ماه مورد ارزیابی دقیقتری قرار گرفته باشد.
برای مقایسه هلال جذاب جمادی الثانیه 1447 به جدول رصدهای شخصیم مراجعه کردم و دو رصد نزدیک به آنها یکی با چشم مسلح و دیگری با چشم غیرمسلح پیدا کردم. به نظرم اگر در جنوب کشور شرایط جوی مساعد باشد احتمال رویت با چشم غیرمسلح فراهم است. همچنین به علت فاز بالای ماه احتمال رویت هلال خارج از خطوط ریتپذیری با تلسکوپهای قوی وجود دارد.
در پایان امیدوارم شما رصدگران در شرایط مساعد جوی و به دور از غبار برای رویت با چشم در جنوب ایران و چشم مسلح در شمال شرقی و غربی ایران اقدام نمایید و موفق شوید. برای دیدن با چشم تلاش کنید. حتما از ابزار رصدی برای شاخص کردن محل هلال برای دیدن با چشم استفاده کنید تا از دیدن آن با چشم مطمئن شوید.
در پایان تصویری از هلال صبحگاهی ربیع الثانی 1443 که شباهت به هلال شامگاهی جمادی الثانیه 1447 دارد را تقدیم میکنم.
علی ابراهیمی سراجی (مسئول رصدخانة ماهانی و عضو گروه پایش رویت هلال)
